Hai người tử tù

            Trần Như Luận YKH14

Tộc trưởng Criya vóc người lực lưỡng, bộ râu quai nón đen rậm và dáng đi quắc thước, mạnh bạo như một vị chúa tể sơn lâm. Ngày ông mới vào nhà lao, không ai bảo ai, cả ba tên cai ngục, tuy không được phân công như gã Dajaya, nhưng đều tò mò dòm qua ô cửa sắt phía hành lang để rồi tất cả cùng cảm thấy “gờm gờm” cái uy lực trời phú ấy.

Buổi xế chiều hôm ấy trời tắt nắng sớm. Mây u ám sà xuống tưởng như có thể với tay là tới. Vị tộc trưởng bị kéo lê qua cửa Đông trong sự áp giải tàn bạo của bọn cai đội và lính tráng hách dịch, cộc cằn. Bọn cai đội cậy trong tay toàn gươm giáo, hô hoán om sòm, sai bảo bọn binh lính lôi kéo xành xạch và xô đẩy xồng xộc tộc trưởng Criya chẳng khác nào người ta túm cổ một con heo thịt đem ra chợ bán. Ở phía bắc thành, đối diện với trại lính và bãi chăn tằm là một nhà lao rộng hai sào đất đang chực sẵn để “đón” tử tù. Nhà lao xây gạch vữa, bốn bức tường đá ong vững chắc, song sắt to bự bằng cổ tay, gian nọ ngăn gian kia bằng những bức vách đóng cây gỗ sát vào nhau cao đến tận trần nhà. Không dùng sức lực để chống cự, Criya nhìn bọn lính tráng thô bỉ và bọn cai ngục mặt dày kia bằng một ánh mắt dửng dưng, khinh bỉ. Máu vẫn rỉ ra ở hai cổ tay. Mu bàn tay trầy xước bong da đỏ hỏn. Đôi đầu gối và lòng bàn chân tóe máu. Nhưng ông không kêu lên một tiếng nào.

Gã cai ngục Dajaya nhỏ nhắn và nhanh nhẹn như một chú sóc. Nhưng tâm địa của gã có thể ví như một con cáo lão làng. Đêm đầu tiên, trong cái rét thấu xương của tiết trời đông chí, gã ném vào cho ông Criya một vắt cơm nắm và biệt dạng. Vừa lạnh vừa đói, lại không có được một chút ánh sáng lọt vào trên cái nền đất ướt sũng, Criya ngồi trong bóng tối đầy tiếng muỗi vo ve và mùi hôi thối, cố nghiến răng chịu đựng. Mãi trưa hôm sau, tên cai ngục khốn nạn ném vào một khúc mía ăn dở cùng một nắm cơm nguội gói trong mảnh lá chuối  bẩn. Chỉ có vậy. Ông Criya đói rũ. Đến ngày thứ ba, chân vị tộc trưởng không còn lê chiếc xích đi được nữa. Ông nằm dài dưới nền đất ẩm ướt và toàn thân lạnh giá như sắp chết. Trong lúc mơ màng nửa mê nửa tỉnh, ông chợt nghe những tiếng rên rất khẽ như có ai đó đau ốm kịch liệt mà không dám rên la. Ông ráng bò dậy, nhìn xuyên qua khe hở vách ngăn, thấy một mụ đàn bà mặt xanh như tàu lá chuối đang nằm bất động trên nền đất trong gian nhà tù nhỏ bốn bề bít bưng sát ngay cạnh nơi ông bị giam. Mặt mụ ủ rũ, hơi thở nặng nề. Thỉnh thoảng mụ gừ lên mấy tiếng chẳng khác nào lũ yêu ma hù dọa đứa trẻ lên ba. Ông Criya nhìn thấy mụ chít khăn thổ cẩm nâu viền xanh lục. Chiếc vòng cổ bằng đồng đen đeo trễ xuống tới tận bờ ngực trắng hồng. Đôi vú trần nằm xệ xuống trên nền đất đen đũi. Hơi thở mụ yếu dần. Bấy giờ đã là trưa, vậy mà suốt buổi không ai đoái hoài gì tới những tù nhân khốn khổ này. Mụ rên xiết yếu ớt tợ như ngọn đèn u uất trước trận cuồng phong. Bất giác người đàn ông cảm thấy đau nhói bên ngực trái. Ông la toáng lên: “Lũ cai ngục đâu? Có người sắp chết! Tụi bây đúng là đồ cầm thú!” Loạt âm thanh mạnh mẽ, đầy uy lực và đầy sức sống, vang ra từ ô cửa sắt, lan theo hành lang, xuyên vào các ngõ ngách, xoáy vào tận các căn phòng đang yên ắng khiến bọn cai ngục bất thần chạy tán loạn, gọi hỏi ơi ới.

Gã cai ngục Dajaya lăng xăng như gà mắc đẻ. Sau khi biết chuyện, gã mở cùm cửa sắt, lay mụ tử tù, dựng đầu dậy, bắt mụ uống cho hết một chén nước ấm rồi quăng ra một mo cơm nắm. Criya nhìn sang, thấy mụ mặt mày nhợt nhạt, hốc hác. Toàn bộ sắc phục của bộ tộc Vija đập ngay vào mắt ông. Criya tự nhủ: “Ồ, không ngờ có ngày hai tộc trưởng của hai bộ tộc thù hận nhau hằng trăm đời lại cùng được nhốt trong một nhà tù bẩn thỉu này!” Ông mệt mỏi nằm vật xuống, mê man, không hay biết gì nữa.

Lúc Criya tỉnh dậy, ông nhận ra có mấy củ sắn trắng hếu nằm vung vãi trên mặt đất. Quá đói, ông vồ lấy, cho hết vào mồm, nhai qua loa rồi nuốt nhanh qua cổ họng. Thức ăn bẩn suýt làm ông nôn mửa, nhưng ông cố gượng lại. Ông nhớ những ngày còn được tự do bên ngoài biết bao! Bộ tộc ông lừng lẫy với cả một khu canh tác rộng lớn ở châu Thượng nguyên, nơi quanh năm ông và mọi người lam lũ làm ăn, sống cùng nương rẫy. Ông nhớ tới người vợ đã qua đời. Sự nhọc nhằn và tình cảnh thiếu thốn đã nhanh chóng khiến nàng ngã bệnh khi tuổi đời còn quá trẻ. Ông nhớ quay quắt đứa con trai kháu khỉnh và linh lợi đã kháng cự kịch liệt rồi vật vã, quằn quại trên bờ rẫy khi ông bị giải đi trong gọng kìm của bọn binh lính độc ác. Người ta triệt phá nương rẫy rồi bắt bớ những người có máu mặt trong bộ tộc, sau đó đổ hết tội lỗi lên đầu ông. Criya đã không hề nao núng. Ông không thể để cho bọn ác ôn muốn chiếm bao nhiêu đất là chiếm. Người ta vu cho ông tội chống đối triều đình. Hai ngàn binh lính khí giới đầy mình đã được huy động đến với ý đồ triệt tiêu bộ tộc của ông. Ông đã anh dũng đánh trả. Trên thớt voi trắng, ông đã xông vào trận mạc hiển hách và uy nghi như một bức tượng đồng. Khi bị bắt, chúng hành hạ ông không thương tiếc. Chúng xích ông lại, lôi ông đi và giam cầm ông hết nơi này đến nơi khác. Chúng quyết đem ông ra pháp trường chỉ trong vòng một tháng. Ông sẽ bị hành hình cùng một lúc với mấy tên đầu trộm đuôi cướp, những gã lưu manh đầu đường xó chợ. Chúng muốn hạ nhục ông trước sự chứng kiến của hàng chục vạn người dân Chăm-pa thiệt thà dễ bảo. Ông ngậm đắng nuốt cay, cố gồng mình chịu đựng trong cái nhà tù khốn khổ này.

Bộ tộc Vija của nữ tộc trưởng Jaya cư ngụ tại bờ Tây của rặng núi Dài. Sắc phục của bộ tộc hằng ngàn năm theo chế độ mẫu hệ này thật không lẫn vào đâu được. Họ luôn mặc áo ngắn hở ngực, chít khăn nâu viền lục, đeo nữ trang đồng đen và mặc váy dài phủ tận gót chân. Chỉ khi họ làm rẫy người ta mới có thể nhìn thấy được đôi cẳng chân tròn lẵng của họ thấp thoáng sau hai tà váy đã khoác lên đến tận vai. Mụ Jaya bị bắt ép lấy một viên phó quản binh già khú đế. Mụ chống đối bằng những hành động quyết liệt thì bị bọn binh lính làm khó dễ, sau đó bị bắt giam vì tội chống phá triều đình. Chúng không xích mụ, nhưng chúng bỏ đói mụ hết ngày này sang ngày khác. Khi nhìn sang thấy tộc trưởng Criya đang điềm nhiên ngủ, mụ rất đỗi ngạc nhiên. “Quái, hắn đường đường là một đấng trượng phu võ dõng, vậy mà nay lại lọt vào tay bọn cường hào ác bá. Hắn chẳng hơn gì mình!” Rồi mụ nhớ tới mối thù truyền kiếp giữa hai bộ tộc. Không hiểu cơ sự nào, hễ cứ trai bên này thì không được lấy gái bên kia. Khi mụ còn là một bé gái miệng còn hôi sữa, mụ đã nghe có sự cấm đoán đó; và cứ vậy, chẳng ai bảo ai, hễ nghe đến người của bộ tộc kia là trong lòng mọi người Vija đều bùng lên ngọn lửa căm thù. Mụ đã đôi lần tìm hiểu, nhưng chẳng ai giải thích được tại sao có mối thù bất cộng đái thiên ấy.

Ông Criya tiếp tục bị hành hạ suốt ngày đêm. Một buổi sáng, lão lãnh binh già nua được giao nhiệm vụ chỉ huy việc cai quản nhà lao đến thật sớm và cho gọi ông ra. Lê tấm thân nặng nề đến được trước mặt lão, Criya phẫn uất vì bị tra khảo liên miên. Sau một hồi tranh cãi và dằn co dữ dội, thấy ông luôn tỏ ra bất phục, lão già lòng lang dạ thú cho đổ cả nước vôi vào cổ họng ông. Criya đau đớn khôn cùng, ông bị kéo xành xạch trả về gian nhà tù và nằm hôn mê bất tỉnh trên mặt đất suốt hai ba ngày.

Những ngày thời tiết khắc nghiệt, gió bão rì rầm suốt đêm, cả hai người tử tù không sao chợp mắt được. Nữ tộc trưởng Jaya luôn ngồi dậy lâm râm khấn Dàng với lòng mong mỏi bao tai qua nạn khỏi. Ông Criya thì đau xót nhớ tới những ý định trước đây nhằm dựng xây một bộ tộc giàu có, hùng mạnh, giờ đã thành mây khói. Ông nhớ tới đứa con bơ vơ mà lòng quặn đau khôn xiết. Bỗng sấm chớp liên hồi, một mảng vách và mái nhà bị vỡ bung ra suýt rơi trúng ngay đỉnh đầu. Trong ánh chớp, ông nhìn thấy hằng trăm mảnh bụi bay xuống tới tấp. Mụ Jaya la hoảng lên như điên như dại. Ông dùng cùi chỏ đập tung mấy cây gỗ bước sang. Dưới ánh sáng mong manh lóe lên nhờ những tia chớp, ông nhìn thấy mụ hoảng loạn tâm trí nằm bưng tay ôm lấy cặp mắt bị đau khủng khiếp do hàng chục mảnh vỡ và bụi bặm đâm vào. Ông vội dùng mảnh chén vỡ, hứng lấy nước mưa, chắt nước sạch toan rửa mắt cho mụ. Nhưng tộc trưởng Jaya chau mày bực dọc rồi vùng vẫy, la hét như một kẻ loạn thần. Trong cơn hốt hoảng, bà chửi bới om sòm và cương quyết xô Criya ra. Ông Criya bình tĩnh khuyên lơn bà, dìu bà ngồi dậy, nhẹ nhàng bảo bà nên cứu lấy đôi mắt vì chậm trễ sẽ suốt kiếp mù lòa. Nếu nay mai bà có biến thành ma trơi thì con ma cũng cần có chút ánh sáng chứ lẽ nào phải chịu cảnh tăm tối sao hở bà. Bà Jaya nghe phải, liền ngoan ngoãn ngồi dậy, chậm rãi chớp mắt lia lịa trên chén nước, cố lấy hết bụi bẩn và các mảnh vôi vữa ra. Sau một thoáng, bà cảm thấy dễ chịu, bèn nằm xuống, thiếp đi.

Hai tuần trôi qua yên ả. Mưa gió cũng tan dần. Hai người tử tù đều mừng rằng nhờ mái nhà vỡ đi ở một góc, họ đã có được chút hơi ấm và ánh nắng từ mặt trời trên cao chiếu xuống. Và nhờ những cây gỗ ngăn hai gian bung ra, họ có thể nhìn nhau rõ hơn, tự dưng họ có cảm giác bớt cô quạnh hơn. Bà Jaya chống đối ra mặt khi ông Criya vô tình nhắc đến tên tuổi những tộc trưởng trước ông. Ông cũng cảm thấy bất bình khi bà Jaya vô ý nhắc đến những cuộc chạm trán trước kia giữa hai bộ tộc mà họ đã từng chứng kiến lúc còn thơ dại. Nhưng càng ngày, hai người nhận ra các cuộc trò chuyện càng trở nên thân mật, các cuộc đấu khẩu ít đi, và sau ngần ấy thời gian, họ cảm thấy dường như thật ý hợp tâm đầu. Bà Jaya thường nhường phần cơm ít ỏi của mình cho Criya. Ông Criya tìm thấy ở bà Jaya một tâm hồn phóng khoáng và một tấm lòng đôn hậu. Ông Criya bỗng thấy đau khổ biết bao khi gã cai ngục Dajaya tỏ ra sổ sàng, thô bỉ, chọc ghẹo bà Jaya. Về phần mình, bà Jaya thầm thán phục cái dáng vẻ hảo hớn, mạnh mẽ của Criya. Bà cũng nhận ra Criya là một người thật thà, thẳng thắn. Ông lại thường say đắm nhìn đôi mắt và nụ cười hồn nhiên của Jaya khi bà đang an giấc. Ông cũng bị chinh phục bởi đôi vồng ngực căng tròn đầy sức sống cứ nhấp nhô theo nhịp thở khi bà Jaya đang ngủ.

Một buổi sáng, cai ngục Dajaya phát hiện hai tử tù tỏ ra tươi tắn khác thường. Những nắm thức ăn hẩm hiu mà gã mang đến thỉnh thoảng cứ thấy không phải ở bên này nhưng lại ở bên kia. Dường như họ đã kín đáo trao đổi thức ăn cho nhau nữa. Hắn lấy làm ngạc nhiên, đem trình báo việc này với lão lãnh binh già độc ác. Tên vô lại này ra lệnh tăng cường canh gác nghiêm mật và cho thợ gấp rút gia cố mấy tấm gỗ ngăn, trám hết các chỗ thông thương giữa hai gian nhà tù.

Ông Criya giờ đây không thấy đói, không thấy lạnh mà thấy nhớ bà Jaya quá chừng quá đỗi. Ông kiên tâm dùng mười ngón tay luôn đau rát vì xiềng xích để moi đất, suốt ngày cặm cụi khoét cho được một lỗ to sát ngay dưới tấm vách ngăn. Họ lại tiếp tục chuyện trò qua lỗ hổng đó, thậm chí giữa đêm khuya, cùng với tiếng muỗi vo ve, có thể nghe tiếng hai người râm ran tâm sự. Lúc tên cai ngục Dajaya phát hiện lỗ hổng nơi nền đất, hắn chửi đổng lên và sai bọn thợ đắp ngay vôi vữa thật chặt lên cả hai bờ vách. Hắn còn giận dữ gọi bà Jaya lên gặp ngài lãnh binh già. Lão lãnh binh thấy Jaya là người có nhan sắc bèn dở chứng sỗ sàng. Bà Jaya chửi thẳng vào mặt lão. Vậy là một lần nữa lão được “học” và biết thêm cái tinh thần bất khuất của những vị tộc trưởng lão làng.

Đêm trước khi bị hành hình, ông và bà không chợp mắt. Đến nửa đêm, Criya quyết định dùng hết sức bình sinh đạp tung tấm vách ngăn và lê xiềng xích sang nằm cùng Jaya. Dưới ánh trăng vằng vặc xuyên qua những khe hở trên mái nhà tù, đôi uyên ương quấn quít bên nhau, chẳng thể chia lìa. Họ thề sẽ mãi mãi để cho tâm hồn luôn được ở cạnh nhau. Sáng tinh mơ, người ta thấy cả hai bị kéo xềnh xệch ra pháp trường. Như một ân huệ cuối cùng, ông bà được tháo xích xiềng, tự cắn đứt các đầu ngón tay, hòa máu viết lên tấm lụa trắng truyền cho con cháu hai bộ tộc đời đời xóa bỏ hận thù. Bà Jaya cầu xin Dàng rủ lòng thương cho bà được mù ngay đôi mắt để khỏi đau khổ nhìn thấy ông Criya bị voi chà thê thảm. Ông Criya xin được hành hình trước để khỏi tận mắt thấy cảnh tượng bà Jaya bị xử chém. Lúc thớt voi trắng được quản tượng dẫn ra, trước sự chứng kiến của bọn vua quan, binh lính và hàng nghìn người dân quanh thành, vừa nhìn thấy chủ tướng Criya, voi sụp mình lạy ba lạy rồi quỳ mọp hai chân trước không chịu đứng lên nữa. Tất cả trố mắt kinh ngạc. Bọn đao phủ được lệnh dùng giáo mác đâm tới mười ba nhát thẳng vào tim ông mới tắt thở, máu me đầm đìa loang ra đỏ cả hồ sen bao bọc quanh thành.

Tương truyền rằng trong cơ thể nữ tộc trưởng Jaya đã có mầm sống của một con người thuộc giòng dõi Criya. Bà bị chém lìa đầu trong lúc bào thai đang vừa mới nhú. Linh hồn bào thai hồn nhiên bay lên hóa thành một vị thiên thần với đôi cánh đỏ rực màu máu. Thấy cảnh giết chóc thê lương, đẫm máu và cảnh con người ngang nhiên hủy hoại mầm sống, Dàng tức giận nổi sấm sét đánh tan tành cửa sau thành. Cũng nghe đồn, tại nơi đây, liền mấy trăm năm sau, biết bao vua chúa muốn xây lại cửa thành mà không sao xây được. Hễ cửa thành vừa xây xong, tức khắc sấm sét đánh sập tanh bành.